Wkb nader toegelicht: wat houdt bijvoorbeeld gerechtvaardigd vertrouwen in?

White Paper: Invoering Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen. 11 punten met nadere toelichting.

Inleiding

De Wet Kwaliteitsborging voor het Bouwen (WKB) is een nieuwe wetgeving die bedoeld is om de bouwkwaliteit te verbeteren en de positie van de consument te versterken. De WKB vervangt de huidige bouwregelgeving en treedt 1 januari 2024 in werking. In dit whitepaper zullen we de belangrijkste kenmerken en implicaties van de WKB bespreken.

14 maart 2023 heeft na veel debat en uitstel heeft de Eerste Kamer, nadat deze op 19 mei 2019 het wetsvoorstel had goedgekeurd, ingestemd met de invoering van de nieuwe omgevingswet en daarmee dan ook de wet Kwaliteitsborgging voor het bouwen (Wkb) op 1 januari 2024.

Achtergrond

De WKB is ontstaan als gevolg van een aantal incidenten in de bouwsector. Deze incidenten liggen ten grondslag aan de politieke conclusie dat de huidige bouwregelgeving tekortschiet en dat er behoefte is aan een betere kwaliteitsborging in de bouwsector.

Al jaren is de landelijke overheid van menig dat dit systeem niet goed werkt en dat dit in geprivatiseerde vorm beter ingericht kan worden. Dit heeft met name te maken met de verschillen manieren waarop gemeentes invulleng geven aan hun taak.

Doelstellingen van de WKB

De WKB heeft als belangrijkste doelstellingen:

Het verbeteren van de bouwkwaliteit door het verhogen van de verantwoordelijkheid van de bouwpartijen voor de kwaliteit van het bouwproces en het eindproduct.

Het versterken van de positie van de consument door het verbeteren van de informatievoorziening en het vergroten van de mogelijkheden voor het verhalen van schade bij bouwfouten.

Het verminderen van de bouwgerelateerde faalkosten door het voorkomen van bouwfouten en het verbeteren van de kwaliteitscontrole.

Waarom wordt dit met de Wkb beter?

Omdat de bedrijven (kwaliteitsborgers) met gestandaardiseerde instrumenten moeten werken waarin duidelijk is omschreven hoe de kwaliteitsborging moet worden ingekleed. Dit geldt dan ook voor iedereen waardoor het niet meer uitmaakt of je bouwt in Limburg of Groningen. De beoordeling zal altijd volgens dezelfde spelregels moeten zijn.

 De belangrijkste kenmerken van de WKB.

1. Private kwaliteitsborging

Een belangrijk kenmerk van de WKB is dat de kwaliteitsborging in de bouwsector voortaan privaat wordt geregeld. Dit betekent dat de verantwoordelijkheid voor de kwaliteitsborging bij de bouwpartijen komt te liggen in plaats van bij de overheid. De vergunninghouder is verplicht om een kwaliteitsborger in te schakelen die het bouwproces begeleidt en toetst aan de wettelijke eisen op basis van een gerechtvaardigd vertrouwen bij afronding van het bouwproject een verklaring afgeeft.

2. Stelselwijziging: van as-planned naar as-built

Het huidige Publieke stelsel gaat naar een naar publiek-privaat stelsel. Dit vanuit de politieke gedachte “wat decentraal wat kan centraal wat moet”. Dit betekent dat bepaalde taken die nu nog door de overheid gedaan worden, zoals in dit geval Bouw- en woningtoezicht straks uitgevoerd gaan worden door bedrijven.

Een grote verandering is dat je, in plaats van nu vooraf, achteraf moet kunnen aantonen dat een gerealiseerd gebouw voldoet aan het Bouwbesluit (BBL). Ook de omgekeerde bewijslast -> als aannemer moet je straks aantonen dat een kras op een deur tijdens de oplevering er niet zat. Nu ligt deze bewijslast nog bij de opdrachtgever.

3. Nieuwe stelsel (Publiek-Privaat)

Binnen dit stelsel is er een verdeling van taken is tussen gemeentes (Bevoegd gezag) en private partijen (kwaliteitsborgers).

In dit nieuwe stelsel wordt het aanvragen van de vergunning in delen geknipt. Er is een deel waar de gemeente op toetst. Dit noemen we het omgevingsplan waarin de omgevingsaspecten (inritten, kapvergunningen ed.) welstand, ruimtelijke aspecten (bestemmingsplan). Daarnaast moet de gemeente toezien dat er wordt gewerkt met een geaccrediteerd kwaliteitsborger en instrument.

Daarna zal de kwaliteitsborger het plan beoordelen door een plantoets uit te voeren of te beoordelen.

Het borgingsplan wat hier uiteindelijk uitkomt is het stuk wat de gemeente nodig heeft om o.a te beoordelen of deze aannemer werkt met een geaccrediteerd kwaliteitsborger en instrument.

De kwaliteitsborger zal tijdens de bouw bewijslast beoordelen en audits op de bouw uitvoeren.

Hiermee bouwt deze gerechtvaardigd vertrouwen op op bas waarvan een verklaring word afgegeven.

Deze verklaring met het Dossier Bevoegd gezag stuurt de aannemer naar de gemeente (2 weken voor ingebruikname). Heb je na 2 weken geen reactie kan het gebouw in gebruik worden genomen.

Wanneer er geen verklaring is afgegeven of de gemeente alsnog zaken aantreft waarover zij vragen hebben wordt het gebouw niet vrijgegeven voor gebruik. Dit houdt in dat kopers hun woning niet in mogen

4. Wie is hierin nu aan zet?

De verplichtingen vanuit de Wkb rusten op de vergunninghouder.

5. Wie is de vergunninghouder?

Dit is afhankelijk van welke tenaamstelling de vergunning heeft. Dit is dan ook de partij welke door Bevoegd gezag wordt aangeschreven wanneer het op handhaving aankomt. Hierin zijn ruwweg twee mogelijkheden.

• De realiserende partij (aannemer) is degene die de Omgevingsvergunning aanvraagt en is daarmee de partij welke verantwoordelijk is voor het inschakelen van een kwaliteitsborger en het opbouwen van het as-built dossier. Hiermee is deze partij dan ook verantwoordelijk voor het aantonen dat het gebouw uiteindelijk voldoet. U als aannemer hebt nog steeds een waarschuwingsplicht maar kan niet vanuit Bevoegd gezag worden aangesproken.

• De opdrachtgever. Hierbij zijn wel een aantal uitsplitsingen te maken:

a. Particuliere opdrachtgever

U zal als aannemer door deze vaak gevraagd worden hem/haar te ontzorgen op dit vlak.

b. Vanuit eigen ontwikkeling

Omdat zaken binnen de zelfde holdingstructuur worden uitgevoerd en diensten/werkzaamheden intern verrekend worden zijn de voorwaarden van voldoen aan Bouwbesluit een onderwerp om goed te bespreken. Verstandig is om intern afspraken te maken over niveau van uitwerking op moment van overdracht duidelijk te hebben wie vergunninghouder is,   ontwikkeling of bouw.

c. Ontwikkelaar/belegger

Deze partijen zullen u vaak een plan voorleggen wat is uitgewerkt tot een bepaald niveau (bv. DO).

Wellicht wordt u gevraagd om het UO verder uit te werken.

In deze constructie is het niet ongebruikelijk dat de tenaamstelling van de vergunning wordt overgeschreven op uw naam. Hiermee bent u als aannemer weer Wkb-plichting. Het is dus zaak om vooraf te onderzoeken of de tot dan geproduceerde stukken van voldoende kwaliteit zijn. Dit aan de hand van een 100% Bouwbesluit toets (puur scope wet en regelgeving of uitgebreider)

Wanneer blijkt dat stukken niet toereikend zijn uitgewerkt kunt u dit beter in een vroeg stadium helder hebben als wanneer je hiermee tijdens de bouw wordt geconfronteerd.

d. Woningbouwcorporatie/beleggingsfondsen

Omdat deze partijen de bouwwerken in eigen beheer gaan exploiteren zullen deze wat dichter “op de bal” willen zitten. Bij deze doelgroep zie je vaak dat de opdrachtgever vergunninghouder blijft maar dit contractueel doorlegt aan de realiserende partij. Vaak worden er vanuit het contract nog aanvullende eisen gesteld.

6. Keuringsplan

Een keuringsplan is een door de uitvoerende partij document en heeft binnen het interne kwaliteitsborgingssysteem als doel om het bouwproces en de kwaliteit van het bouwwerk te borgen. Hieronder vind je een aantal zaken die je zou kunnen opnemen in een keuringsplan:

• Het bepalen van de risico’s van het bouwproject en het vaststellen van de benodigde kwaliteitsborging.
• Het opstellen van een kwaliteitsplan, waarin beschreven staat welke kwaliteitseisen er gesteld worden aan het bouwwerk en welke maatregelen er genomen worden om aan deze eisen te voldoen.
• Het opstellen van een controleplan, waarin beschreven staat op welke momenten en op welke wijze er gecontroleerd wordt of aan de kwaliteitseisen wordt voldaan.
• Het uitvoeren van keuringen en controles op de bouwplaats, waarbij bijvoorbeeld gelet wordt op de stabiliteit van de constructies, de juiste toepassing van materialen en de naleving van veiligheidsvoorschriften.
• Het bijhouden van een logboek, waarin alle uitgevoerde keuringen en controles worden gedocumenteerd.
• Het afhandelen van eventuele afwijkingen of tekortkomingen en het nemen van corrigerende maatregelen.
• Het rapporteren over de voortgang en de resultaten van het kwaliteitsborgingsproces.

Belangrijk is dat het keuringsplan aansluit bij de specifieke eisen en omstandigheden van het bouwproject. Het is daarom aan te raden om het keuringsplan samen met alle betrokken partijen op te stellen en af te stemmen.

7. Risicoanalyse

Een WKB risicoanalyse is een analyse van de mogelijke risico’s op gebreken of gecompliceerde risicovolle onderdelen binnen een bouwwerk.

Een WKB risicoanalyse wordt uitgevoerd door een onafhankelijke deskundige, dit kan, maar hoeft niet per sé  een kwaliteitsborger zijn, en heeft als doel om de mogelijke risico’s van een bouwwerk te identificeren en te beoordelen. Hierbij wordt gekeken naar de technische eisen die gesteld worden aan het bouwwerk en de mogelijke gebreken die kunnen ontstaan als deze eisen niet worden nageleefd.

Op basis van de WKB risicoanalyse wordt een oordeel gegeven over de kwaliteit van de stukken die geproduceerd zijn tijdens de engineringsfase het bouwwerk en adviseren over eventuele maatregelen die genomen moeten worden om de kwaliteit te verbeteren of te monitoren tijdens de realisatiefase. De WKB risicoanalyse maakt deel uit van het proces van kwaliteitsborging tijdens de bouw en dient als een belangrijk instrument voor het waarborgen van de kwaliteit.

8. Borgingsplan

Het Wkb-borgingsplan beschrijft hoe de kwaliteit, op basis van de risico’s welke zijn opgenomen in de risicoanalyse,  van een bouwwerk tijdens de bouw wordt geborgd en welke maatregelen worden genomen om fouten en gebreken te voorkomen of te herstellen. Het plan wordt opgesteld door de aannemer of de kwaliteitsborger die is ingeschakeld om de kwaliteit van het bouwwerk te controleren.

Het Wkb-borgingsplan bevat onder meer een beschrijving van het bouwwerk, de toe te passen materialen en bouwmethoden, de kwaliteitscriteria waaraan het bouwwerk moet voldoen en de wijze waarop de kwaliteit wordt geborgd en gecontroleerd. Het plan wordt ter goedkeuring voorgelegd aan de gemeente en moet voldoen aan de eisen die in het Bouwbesluit zijn gesteld.

9. Toezicht op het bouwproces

Een ander belangrijk kenmerk van de WKB is dat er meer toezicht komt op het bouwproces. De kwaliteitsborger moet het bouwproces begeleiden en toetsen aan de wettelijke eisen. Hierbij moet hij gebruik maken van een instrument dat door de overheid is goedgekeurd. De vergunninghouder en kwaliteitsborger zijn verplicht om een dossier bij te houden waarin alle relevante informatie over het bouwproces is opgenomen.

10. Risicogestuurd toezicht

Een belangrijk uitgangspunt van de WKB is dat het toezicht op het bouwproces risicogestuurd moet zijn. Dit betekent dat er meer toezicht wordt gehouden op de onderdelen van het bouwproces die een groter risico vormen voor de bouwkwaliteit. Hierdoor wordt de kans op bouwfouten verminderd en worden faalkosten beperkt.

Wat zijn de gevolgen voor bouwbedrijven en aannemers die niet aan de eisen van de Wet kwaliteitsborging voor de bouw voldoen?

Er zijn een aantal situaties denkbaar die hierop van toepassing zijn. De gevolgen zijn eigenlijk altijd dezelfde namelijk handhaving door Bevoegd gezag in de vorm van stilleggen of niet vrijgeven van het bouwwerk zodat dit niet in gebruik kan worden genomen.

Dit kan het geval zijn wanneer:

• Er geen kwaliteitsborger wordt ingeschakeld en toch gestart wordt met de bouw
• De kwaliteitsborger tussentijds aangeeft geen volledig gerechtvaardigd vertrouwen te hebben op het voldoen van een bepaald onderdeel
• Er te laat en/of onvoldoende (kwalitatief) bewijsmateriaal is aangeleverd waardoor er geen verklaring kan worden afgegeven.

 

Meer weten?…. bel of mail me voor een afspraak